ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΣΑΜΑΝΩΝ

Στους Αλτάι ο σαμάνος προσκαλείται στους ενταφιασμούς για να εμποδίσει την ψυχή του νεκρού να επιστρέψει, και επίσης είναι παρών στους γάμους για να προστατεύει τους νεόνυμφους από τα κακά πνεύματα. Επίσης ο σαμάνος θεωρείται αναντικατάστατος σε κάθε τελετή που αγγίζει τις εμπειρίες της ανθρώπινης ψυχής σαν ψυχή., σαν μια φυσική προσωρινή ενότητα, που τείνει να εγκαταλείψει το σώμα και είναι εύκολη λεία στους δαίμονες και στους μάγους. Γι' αυτό σ' ολόκληρη την Ασία και στη Βόρεια Αμερική, καθώς και αλλού, ο σαμάνος καλύπτει το λειτούργημα του γιατρού και του θεραπευτή. Κάνει τη διάγνωση, αναζητά την ψυχή του αρρώστου που έχει δραπετεύσει, την αιχμαλωτίζει και την ξαναβάζει στο σώμα απ' όπου είχε ξεφύγει. Αυτός είναι που οδηγεί πάντα την ψυχή του νεκρού στον Κάτω Κόσμο, γιατί είναι κατεξοχήν Ψυχοπομπός.

Ο σαμάνος είναι θεραπευτής και ψυχοπομπός γιατί γνωρίζει τις τεχνικές της έκστασης, δηλαδή γιατί η ψυχή του μπορεί να εγκαταλείψει το σώμα του και να περιπλανάται σε πολύ μακρινές αποστάσεις, να μπαίνει στον Κάτω Κόσμο και να περιπλανάται στους Ουρανούς. Έκσταση σημαίνει φυγή της ψυχής στον Ουρανό ή την περιπλάνησή της στη γη τέλος την κατάβασή της στον κάτω Κόσμο μεταξύ των νεκρών. Πιστεύεται ότι υπάρχουν δυο μορφές έκστασης. Κατά την πρώτη το σώμα του σαμάνου κατέχεται από το πνεύμα, ενώ κατά τη δεύτερη η ψυχή του σαμάνου φεύγει στο βασίλειο, στον κόσμο των πνευμάτων. Η πρώτη είναι παθητική έκσταση, κατά την οποία ο σαμάνος παρουσιάζει τεράστια δύναμη και γνώση. Τρέμει, μαίνεται, παλεύει και τελικά πέφτει σε μια κατάσταση ασυνειδησίας, που μοιάζει με ύπνωση. Στην ενεργό έκσταση οι ζωτικές λειτουργίες του σαμάνου μειώνονται σε έναν ασυνήθη βαθμό και ο ίδιος περιπίπτει σε μια υπνωτική κατάσταση. Η ψυχή του, πιστεύεται, ότι φεύγει από το σώμα του και μεταβαίνει σ' έναν από τους τρεις κόσμους ή στρώματα του Ουρανού. Όταν ξυπνήσει διηγείται τις εμπειρίες του κατά την περιπλάνησή του. Υπάρχουν περιπτώσεις συνδυασμένης παθητικής και ενεργητικής έκστασης.

Ο σαμάνος αναλαμβάνει τέτοια εκστατικά ταξίδια για να συναντήσει το Θεό και να του παρουσιάσει μια προσφορά εκ μέρους της κοινότητας, για να συνοδέψει την ψυχή ενός πεθαμένου στην νέα του κατοικία κ.λ.π. Η βοήθειά του είναι αναγκαία και στα τρία μεγάλα γεγονότα της ζωής: γέννηση, γάμο, θάνατο. Γνωρίζει από την ίδια του την εκστατική εμπειρία τις διαδρομές των έξω - γήινων περιοχών. Μπορεί να κατέβει στον Κάτω Κόσμο και να ανυψωθεί στους Ουρανούς, γιατί έχει ήδη πάει. Ο κίνδυνος να χαθεί σ' αυτές τις απαγορευμένες περιοχές, μένει πάντα μεγάλος, αλλά καθαγιασμένος από τη μύηση και εφοδιασμένος με τα πνεύματα φύλακές του, ο σαμάνος είναι το μόνο ανθρώπινο πλάσμα που μπορεί να αντιμετωπίσει αυτόν τον κίνδυνο και να ριψοκινδυνεύσει σε μια μυστική γεωγραφία.

Η μαντική, η ενόραση, αποτελούν μέρος των μυστικών τεχνικών. Επίσης συμβουλεύονται το σαμάνο για να ξαναβρούν τους χαμένους ανθρώπους και τα χαμένα ζώα μέσα στη στέπα ή στα χιόνια, για να ξαναβρούν ένα χαμένο αντικείμενο κ.λ.π. Όταν πρόκειται για την ανεύρεση της αρπαγμένης ψυχής από τα πνεύματα ή τους νεκρούς, ο σαμάνος θεωρείται αναγκασμένος να αφήσει το σώμα του και να ταξιδέψει στην Κόλαση ή στις περιοχές που κατοικεί ο άρπαγας. Έτσι στους Απιναγιέ, πάει στη χώρα των νεκρών, αυτοί, τρομοκρατημένοι φεύγουν και ο σαμάνος αιχμαλωτίζει την ψυχή του αρρώστου και την επαναφέρει στο σώμα του.

Το εκστατικό ταξίδι του σαμάνου είναι απαραίτητο τις περισσότερες φορές ακόμα κι αν η αρρώστια δεν οφείλεται στην αρπαγή της ψυχής από τους δαίμονες ή από τους νεκρούς. Ο εκστατικός τρόμος αποτελεί μέρος της θεραπείας. Όποια κι αν είναι η ερμηνεία που της αποδίδεται, ο σαμάνος είναι πάντοτε μέσω της έκστασης του που βρίσκει την ακριβή αιτία της αρρώστιας και μαθαίνει την πιο αποτελεσματική θεραπεία. Η έκσταση καταλήγει στη "δαιμονοληψία" του σαμάνου από τα οικεία πνεύματα. Η δαιμονοληψία έγκειται συχνά στο να αποκτήσει έλεγχο πάνω σε όλα τα μυστικά του όργανα που συνιστούν κατά κάποιον τρόπο την πραγματική και ολοκληρωμένη πνευματική του προσωπικότητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δαιμονοληψία περιορίζεται να θέσει στη διάθεση του σαμάνου τα βοηθητικά πνεύματα, για να πραγματοποιήσουν την ουσιαστική τους παρουσία που εκδηλώνεται με όλα τα αισθητά μέσα. Και αυτή η παρουσία που προκαλείται από το σαμάνο, δεν καταλήγει σε "τρόμο" αλλά σε διάλογο ανάμεσα στο σαμάνο και στα βοηθητικά του πνεύματα.

Η σαμανιστική θεραπεία, περιλαμβάνει θυμιάματα από καπνό, τραγούδια, μάλαξη της άρρωστης περιοχής του σώματος, ταύτιση της αιτίας της αρρώστιας με τη βοήθεια των βοηθητικών πνευμάτων και τέλος η αφαίρεση του παθογενούς αντικειμένου μέσω της απομύζησης.

Καλεσμένος στο πλευρό του αρρώστου, ο σαμάνος προσπαθεί καταρχήν να βρει την αιτία της αρρώστιας. Η ασθένεια πιστεύεται ότι προκαλείται από τα πνεύματα, τα οποία πρέπει να κατευναστούν για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία. Η ασθένεια μπορεί να προκληθεί από τη φυγή της ψυχής από το σώμα και από την αιχμαλωσία της από πνεύματα που είναι θυμωμένα μαζί της και τη βασανίζουν. Ο σαμάνος απελευθερώνει την ψυχή. Η ασθένεια μπορεί επίσης να προκληθεί από τα πνεύματα που μπαίνουν στο σώμα ενός ανθρώπου. Ο σαμάνος τον θεραπεύει βγάζοντας τα πνεύματα.

Η απώλεια της ψυχής είναι προνόμιο των σαμάνων καθώς και  ό,τι έχει σχέση με την ψυχή και τις περιπέτειές της. Στην περίπτωση μιας ασθένειας που προήλθε από την εισαγωγή ενός ταραχοποιού μαγικού σώματος, ο σαμάνος καταφέρνει να διαγνώσει την αιτία χάρη στις εκστατικές του ικανότητες και όχι από κάποιο συλλογισμό που υπάγεται στην κοινή επιστήμη. Πράγματι έχει στη διάθεσή του πολυάριθμα βοηθητικά πνεύματα που ψάχνουν γι' αυτόν την αιτία της αρρώστιας και η παράσταση αρχίζει αναγκαστικά με την επίκληση αυτών των πνευμάτων. Ο σαμάνος ντυμένος με την τελετουργική του ρόμπα, τραγουδά στα πνεύματα. Το τραγούδι είναι πάντα αυτοσχεδιασμός, με ορισμένα υποχρεωτικά στοιχεία, εικόνες παρομοιώσεις, διάλογο και επωδούς. Το δράμα λαμβάνει χώρα πάντα κατά τη διάρκεια της νύχτας.