ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ

Ο ΤΑΥΡΟΣ

Κατά μια πλατιά έννοια είναι σύμβολο των κοσμικών δυνάμεων. Ηλιακό σύμβολο, δείχνει την γονιμότητα, αλλά σαν ευνουχισμένο βόδι και λόγω των κεράτων του, αποβαίνει σεληνιακό. Αντιπροσωπεύει τη δύναμη, την υπομονή, το μόχθο, τα βάσανα, τη θυσία. Ο ταύρος έπαιζε ένα σημαντικό ρόλο στο Αρχαίο Βασίλειο και στα Πυραμιδικά Κείμενα ο Βασιλιάς συχνά ονομάζεται «Ταύρος του Ουρανού».

Στους Έλληνες και Ρωμαίους συμβόλιζε τη γεωργία, τη θυσία, τη θεμελίωση (όπως κατ' επέκταση και ο ζυγός). Ήταν γνώρισμα του Δία και του Διονύσου. Οι νικητές Ρωμαίοι θυσίαζαν λευκά βόδια στον Τζούπιτερ - Δία.

Στα Μιθραϊκά μυστήρια βλέπουμε τον Μίθρα να θυσιάζει ένα ταύρο, χύνοντας το αίμα του σε ένδειξη γονιμότητας.

Στους Κέλτες ήταν σύμβολο του θεού Χου, αντίστοιχο του Απόλλωνα, τοξότη πάνω σε λευκό άλογο.

Στους Κινέζους συμβόλιζε τη γονιμότητα, τη γεωργία και είναι το δεύτερο από τα δώδεκα ζώα των Γήινων Κλάδων. Σαν λευκό βόδι είναι η διαλογιστική σοφία στον Κινέζικο βουδισμό.

Στους Ταοϊστές είναι η αδάμαστη ζωώδης φύση, επικίνδυνη όταν είναι απειθάρχητη, αλλά πολύ χρήσιμη όταν δαμαστεί. Αυτός ο συμβολισμός χρησιμοποιείται στις «Δέκα Εικόνες Βόσκησης του Βοδιού», του Ταοϊσμού και του Ζεν, όπου το βόδι αρχικά απεικονίζεται σαν ολότελα μαύρο και έπειτα, καθώς η διαδικασία τιθάσευσης συνεχίζεται, γίνεται βαθμιαία λευκό και τελικά εξαφανίζεται πλήρως, καθώς οι φυσικές συνθήκες υπερβαίνονται.

Στον Χριστιανισμό συμβολίζει την υπομονή και την ισχύ. Ο ζυγός του Χριστού και ο Χριστός σαν αληθινή θυσία. Είναι γνώρισμα του Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος δίνει έμφαση στη θυσιαστική όψη της ζωής του Χριστού, όπως και τα άλλα ευαγγέλια έχουν την οπτική γωνία του ζώου, που χρησιμοποιούν σαν σύμβολο. Πολλές φορές η απεικόνιση του βοδιού περιορίζεται μόνο στο κεφάλι και ανάμεσα στα κέρατα εμφανίζονται σύμβολα του στέμματος, του φιδιού (κουλουριασμένο πάνω σε ξύλο), του κάλυκα, του σταυρού, της γέμισης του φεγγαριού. Ο βρυχηθμός του υπενθυμίζει τον δημιουργό Λόγο. «Εν αρχή ην ο Λόγος» θα πει ο Αγ. Ιωάννης.

Στη Γέννεση ο Θεός λέει (ηχεί): Γεννηθήτω φως. Ο ήχος λοιπόν προγενέστερος του φωτός και η φωνή του Ταύρου προηγείται της γεννήσεως του κόσμου. Για μερικούς σχολιαστές ο ταύρος παρέχει την ετυμολογία της λέξης Θεός. Ο ταύρος στα σανσκριτικά λέγε "GO", στα σουμεριακά "GUD", στην περσική "GAW", στη σκανδιναβική "GUD", στα γοτθικά "GUTH", στα γερμανικά "GOTT", στα αγγλικά "GOD". Οι δύο νεότερες μορφές "DIEU" και "GOD" ανάγονται στην κοινή αρχαιότητα και εκφράζουν δύο αντιλήψεις περί του υπέρτατου όντος: τη δύναμη, "GO" και το Φως από τη σανσκριτική ρίζα "DIV", που σημαίνει λάμπω και εδώ το "DYAUS", το "DEUS" και το Δίας. Το ιερογλυφικό του Ταύρου είναι κεφάλι βοδιού, που αν αντιστραφεί, δίνει το γράμμα «Α», πρώτο γράμμα όλων των αλφαβήτων.

Ο αρχαιότερος γνωστός θεός ταύρος είναι ο Ανού, ο Σουμέριος θεός του ουρανού, πατέρας και Βασιλιάς των θεών, φέρει στέμμα κερασφόρο, κατ' εξοχή αρσενική αρχή. Κατοικεί σε ιερό βουνό του Βορρά όπως ο πρωταρχικός Σίβα των Δραβίδων, που επίσης έχει κέρατα .ο Ανού είναι επίσης θεός των στρατιών όπως ο Σαβαώθ της Βίβλου και πολεμιστές του είναι τα αστέρια.

Τα κέρατα του ταύρου συμβολίζουν την ημισέληνο που περιβάλλει τον ηλιακό δίσκο και είναι έμβλημα στο κεφάλι της Ιστάρ, της Αστάρτης, της Αρτέμιδας, της Αθώρ, της Ισιδας.. και τοποθετείται τελικά κάτω από το πέλμα της Παρθένου Μαρίας.

Ο βωμός του Ιεχωβά ήταν στολισμένος με τα κέρατα, δείχνοντας ότι η θεότητα αυτή άνηκε στην περιοχή του Δημιουργού - Πλάστη του υλικού κόσμου.

Πριν από 3000 χρόνια στους τάφους των ιερών ταύρων στην Κύπρο και Κρήτη, η παράσταση αυτή συνοδεύεται με φίδι και περιστέρι, σύμβολα της Αφροδίτης, δείχνοντας ότι η ιδέα της υλικής γονιμότητας είχε εξελιχθεί σε πνευματική και μυητική γονιμότητα. Ο αρχαιότερος Αιγύπτιος σύζυγος της Αθώρ, είναι ο Μιν, αντίτυπο του Σίβα και ότι οποίου το όνομα σημαίνει «λάμπειν», όπως το "DIV" της σανσκριτικής.

Η Ελλάδα έδωσε μεγάλη θέση στους Μύθους της για το σύμβολο του ταύρου. Ο αστερισμός του Ταύρου ακολουθείται από το μύθο της συνεύρεσης της Ευρώπης με τον Δία, που είχε πάρει τη μορφή ταύρου. Παιδιά τους είναι ο Μίνωας, ο Σαρπηδόνας και ο Ραδάμανθυς. Ο Ποσειδώνιος ταύρος της Πασιφάης, κατειλημμένος από ερωτικό οργασμό, ερημώνει τη χώρα, δείχνοντας την φθοροποιό πλευρά της δημιουργικής αυτής δύναμης. Από την αρχαιότητα η ιδέα του ταύρου συνοδεύει το λαβύρινθο. Ο μύθος του Θησέα, τονίζει στην λατρεία του Μινώταυρου, τη δύναμη εκείνη που γεννιέται από το πάθος μιας γυναίκας και θέλει να νικηθεί από έναν παρθένο. Την εξουσία του ταύρου έχει η θεά της ομορφιάς Αφροδίτη.

Ο ΛΕΩΝ

Βασιλικός, μεγαλοπρεπής, ο λέων ήταν εξ' αρχής σύμβολο ύψιστης σπουδαιότητας. Σαν ηλιακό αντιπροσωπεύει την θερμότητα του ήλιου, την πύρινη αρχή, τη δικαιοσύνη, το νόμο, τη στρατιωτική δύναμη. Στην αρνητική του όψη, υποδηλώνει την ωμότητα, τη μανία και τους υπανθρώπινους τρόπους ζωής. Σαν σεληνιακό έμβλημα είναι η λέαινα που συνοδεύει τη Μεγάλη Μητέρα ή σέρνει το άρμα της και αντιπροσωπεύει το μητρικό ένστικτο.

Οι Θεές της Κρήτης, των Μυκηνών, της Φρυγίας, Θράκης, Συρίας, Λυκίας, και Σπάρτης, έχουν όλες σαν έμβλημα τη Λέαινα. Το λιοντάρι και ο μονόκερως αντιπροσωπεύουν τις συγκρουόμενες ηλιακές - σεληνιακές δυνάμεις. Το λιοντάρι σκοτώνει τον αγριόχοιρο δείχνει τη δύναμη του ήλιου, που σκοτώνει τον Χειμώνα. Το λιοντάρι και ο δράκος που αλληλοσπαράσσονται υποδηλώνουν την ένωση χωρίς την απώλεια της ταυτότητας. Μαζί με τον πρόβατο συμβολίζουν τον ξανακερδισμένο παράδεισο και την αρχέγονη ενότητα, τη χρυσή εποχή. Το ζεύγος λιονταριών είναι ο «κύριος της διπλής ισχύος», οι φύλακες των πυλών, των θησαυρών, του δέντρου της ζωής.

Όταν «μόνος στα αρχέγονα ύδατα του Νουν» ο Ατούμ, ο Δημιουργός, γεννήθηκε, και από «Ένας έγινε Τρεις», το πρώτο ζεύγος που εκπορεύθηκε από αυτόν, ήταν ο Σου και η Τεφνουτ, η πύρινη αρχή προκαλούσε την υγρασία (όπως από τη ζέστη δημιουργείται ιδρώτας), τα δύο αρχέγονα Λιοντάρια. Έπειτα στο μεμφιτικό μύθο, όταν ο Θείος σιδηρουργός Φθα (Ελληνικός Ήφαιστος) πραγματοποίησε τη δημιουργία του κόσμου μέσω της επιθυμίας της καρδιάς του και του Λόγου της ομιλίας του, το θηλυκό του αντίτυπο ήταν η Σέκμετ, η λέαινα, η «ισχυρή». Είναι αυτή που αντιπροσωπεύει την καταλυτική δράση του «στυπτικού πυρός» που συγκεντρώνεται και «κατακρημνίζει την ενέργεια σε μορφή».

Στην Ελλάδα το άρμα της Κυβέλης έσυραν λιοντάρια, στην Ινδία το άρμα της συζύγου του Σίβα, της θεάς Κάλι σύρεται από λιοντάρια.

Στους Μάγια βρίσκουμε τον βωμό του Ιαγουάρου (τζάγκουαρ), ερυθρό στην πίσω πλευρά και καλυπτόμενο από ηλιακό δίσκο από τυρκουάζ, σύμβολο φωτιάς. Στην αρχαιότητα οι ναοί περιβάλλονταν από λιοντάρια φύλακες - πολεμιστές. Τον συναντάμε σαν σύμβολο στις όχθες της Μεσογείου, μέχρι την Αλάμπρα, την Γρανάδα και τη Βενετία, όπου είναι πτεροφόρος (Αγ. Μάρκος).

Στην Ασσυρία ο θεός του θάρρους ήταν λέοντας με κεφάλι και χέρια ανθρώπινα.

Στον Μεσαίωνα συμβόλιζε την Ανάσταση. Ανέκαθεν συνδυάσθηκε με τον ήλιο, το φως και το πυρ. Τον συναντάμε σε διάφορους τύπους, όπως πράσινος λέων, από τον οποίο παρασκευάζεται ο υδράργυρος, ερυθρός λέων , που δίνει την λίθο ή το ελιξίριο που μετουσιώνει τα πάντα, πράσινος λέων των παραφρόνων (βιτριόλι), ιπτάμενος λέων, που λέγεται και υδράργυρος των σοφών, γιατί είναι πτητικός και διαλύει βρωμιές. Δυο λιοντάρια απεικονίζουν τη διπλή φύση του Ερμή, του φιλοσοφικού υδραργύρου, του νου.

Στον βουδισμό είναι ο υπερασπιστής του νομού, η σοφία του Βούδα, ο πνευματικός ζήλος και μερικές φορές ο Βούδας κάθεται πάνω σε λιονταρίσιο θρόνο. Ο βρυχηθμός του είναι η άφοβη διδασκαλία του Ντάρμα (νόμου), από τον Βούδα.

Για τους Εβραίους αντιπροσωπεύει τον Νότο, τον Λέοντα του Ιούδα.

Στον Ινδουισμό είναι ο τέταρτος αβατάρ του Βισνου, το λιοντάρι του Ανγκνι του Θεού του πρωταρχικού πυρός.

Στον Μιθραισμό ο λεοντοκέφαλος Ζουρβάν - Κρόνος είναι Αιών, ο χρόνος και το πεπρωμένο, που καταβροχθίζουν όλα τα πράγματα. Γνώρισμα του Σουμεριακού Μαρντούκ και του Χαλδαικού Νεργκάλ, θεού του πολέμου.

Στον Χριστιανισμό η δύναμη και ισχύς του Χριστού, η ευγενική φύση του σαν Λέοντας του Ιούδα. Θεωρείται έμβλημα του Αγ. Μάρκου, επειδή το Ευαγγέλιο του τονίζει την βασιλεία και το μεγαλείο του Χριστού. Αστρολογικά είναι σταθερό ζώδιο - πύρινο. Ο παντεπόπτης, η θέληση, η κυριαρχία, η δημιουργικότητα, η μεγαλοσύνη.

Ο λέων συμβολίζει κάθε τι που είναι βασιλικό στον κόσμο των ενστίκτων και περικλείει ένα εγωκεντρικό Ιδεώδες, με τον κίνδυνο, ο άνθρωπος να πραγματοποιήσει το όνειρο της δύναμής του εις βάρος της ακεραιότητας της ψυχής του. Πρέπει λοιπόν να γίνει αγώνας κατά των λεοντικών δυνάμεων που εδρεύουν μέσα μας, όπως ο Ηρακλής που δάμασε το λιοντάρι της Νεμέας και έγινε ηλιακός ήρωας, υποτάσσοντας το στοιχείο του πυρός.

Ο ΑΕΤΟΣ

Σαν σύμβολο είναι από τα αρχαιότερα. Ο αετός είναι πουλί που η ζωή του κυλάει στο άπλετο φως του ήλιου, γι' αυτό και θεωρείται φωτεινός και μετέχει στα στοιχεία του αέρα και της φωτιάς. Το αντίθετο του είναι η κουκουβάγια, πουλί του σκότους και του θανάτου, σύμβολο της Αθηνάς - Σοφίας απαραίτητης για να βαδίσει κανείς στο σκοτάδι. Επειδή, ο αετός, ταυτίζεται με τον ήλιο και την αρσενική δραστηριότητα, που είναι γονιμοποιός δύναμη της μάνας φύσης , συμβολίζει επίσης τον πατέρα. Χαρακτηρίζεται από το ατρόμητο πέταγμα του, την ταχύτητά και την οικειότητα του με την βροντή και τη φωτιά. Η συσχέτιση του αετού με την αστραπή επιβεβαιώνεται στα μακεδονικά νομίσματα και τα ρωμαϊκά signum (σήματα).

Κατέχει το ρυθμό της ηρωικής ευγένειας από την Άπω Ανατολή ως τη βόρεια Ευρώπη και σχετίζεται με τους θεούς της δύναμης και του πολέμου. Στους αιθέρες είναι το αντίστοιχο του λιονταριού στη γη και πολλές φορές αναπαριστάνεται με το κεφάλι λιονταριού (ανασκαφές της Τήλου).

Κατά τη βεδική παράδοση είναι το πουλί που πηγαίνει το soma, το ποτό της αθανασίας, στον Ιντρα και σαν Garuda (το πουλί που μεταφέρει τον Βισνού- Ινδουισμός), ορμά από τα ύψη πάνω στο ερπετό. Σε πολλά εμβλήματα εμφανίζεται πετώντας, έχοντας στα νύχια του ένα θύμα, υπαινιγμός στη θυσία του κατώτερου (όντα, δυνάμεις, ένστικτα) και τη νίκη του ανώτερου (προπατορική αρχή , Λόγος). Με την ίδια έννοια, εμφανίζεται ο αετός και στην προκολομβιανή Αμερική, σαν πνευματική και ουράνια αρχή, που αγωνίζεται ενάντια στον κατώτερο και υποχθόνιο κόσμο.

Στην αρχαία Συρία, ο αετός με ανθρώπινα χέρια συμβόλιζε την λατρεία του ήλιου και οδηγούσε τις ψυχές στην αθανασία. Η εξουσία του να πετά και να κεραυνοβολεί, να ανυψώνεται για να κατακτήσει και να καταστρέψει τα κατώτερα, είναι ασφαλώς η κύρια ιδέα όλων των συμβολισμών του αετού που, όπως ο Δίας, είναι θηριομορφική καταιγίδα, το πανάρχαιο «πουλί της θύελλας» που έρχεται από τη Μεσοποταμία διασχίζοντας τη Μικρά Ασία.

Στην Αλχημεία είναι το σύμβολο της μεταβλητότητας. Ο αετός που πετάει είναι το απελευθερωμένο μέρος της prima material (πρώτης ύλης), ο διπλός αετός απεικονίζει τον αρρενοθήλυ υδράργυρο, ο στεφανωμένος αετός και λιοντάρι είναι άνεμος και γη, υδράργυρος και θείο, πτητική και σταθερή αρχή. Ένας αετός που καταβροχθίζει ένα λιοντάρι, είναι το σύμβολο της μεταβολής του σταθερού μέσα από το μεταβλητό.

Ο αστερισμός του αετού είναι τοποθετημένος πάνω στον άνθρωπο με τον αμφορέα του υδροχόου, που τον ακολουθεί με τέτοιο τρόπο, που μοιάζει να είναι ενωμένος μαζί του. Από αυτό προέρχεται μια ταύτιση του υδροχόου με τον Γανυμήδη και με το γεγονός πως οι ίδιοι οι Θεοί χρειάζονται το νερό των ουράνιων δυνάμενων της ζωής.

Ο αγώνας ανάμεσα στον αετό και τον ταύρο ή τον αετό και το λιοντάρι δείχνει τον θρίαμβο του πνεύματος πάνω στο φυσικό σώμα. Η μάχη ανάμεσα στον αετό και το φίδι, απεικονίζει τη νίκη του πνεύματος, του φωτός πάνω στο σκοτάδι. Ο αετός είναι ανεκδήλωτο φως και το φίδι ανεκδήλωτο σκοτάδι. Από κοινού είναι ένα σύνολο μια κοσμική ένωση πνεύματος και ύλης.

Στους Αζτέκα ο Κετζακοάτλ θεός του πολέμου, συμβολιζόταν με ένα φτερωτό φίδι. Για τους Έλληνες και τους Πέρσες ήταν αφιερωμένος στον ήλιο. Οι Αιγύπτιοι τον αφιέρωναν κάτω από το όνομα Αχ, στον Ωρο και οι Κόπτες λάτρευαν τον αετό με το όνομα Αχόμ. Οι Έλληνες τον θεωρούσαν ιερό έμβλημα του Δία, ενώ οι Δρυίδες ως έμβλημα του υψίστου θεού.

Το σύμβολο έφθασε ως τις μέρες μας, όταν οι Χριστιανοί, ακολουθώντας το παράδειγμα του παγανιστή Μάριου, ο οποίος κατά τον δεύτερο αιώνα π.Χ χρησιμοποίησε το δικέφαλο αετό ως έμβλημα της Ρώμης, έστρεφαν τους ηγεμόνες της Ευρώπης κάνοντας έτσι το δικέφαλο κυρίαρχο του αέρα, ιερό για τους ίδιους και τους απόγονους τους. Ο Ζευς ικανοποιούνταν με έναν αετό που είχε ένα κεφάλι και το ίδιο ο ήλιος. Οι αυτοκρατορικοί οίκοι της Ρωσίας, Πολωνίας, Αυστρίας, Γερμανίας και του Ναπολέοντα, υιοθέτησαν σαν έμβλημα τον δικέφαλο.

Για τους Ινδιάνους, το φτερό στα μαλλιά αντιπροσωπεύει το Πουλί του Κεραυνού, το παγκόσμιο πνεύμα.

Στον Μιθραισμό, ο αετός και το γεράκι είναι γνωρίσματα του ηλιακού Μίθρα.

Στους Σκανδιναβούς εμφανίζεται στα κλαδιά του Υγκντρασίλ σαν φως, συγκρουόμενος με το φίδι του σκότους. Είναι έμβλημα του Οντιν- Βόντεν.

Στους Σουμέριους είναι γνώρισμα του Νινούρτα, του ευεγερτικού ήλιου και του πολεμικού θεού της Χαναάν και της Βαβυλώνας.

Στους Χιττίτες συμβολίζει την ηλιακή δύναμη και συχνά κρατάει στα νύχια του έναν σεληνιακό λαγό ή το φίδι.

Στον Χριστιανισμό παίζει ρόλο αγγελιοφόρου του ουρανού. Ο Θεοδώρητος τον παρέβαλε με το πνεύμα της προφητείας και γενικά ταυτίστηκε με την ανάληψη των προσευχών προς τον Κύριο και την κάθοδο εξ ουρανών της χάριτος επί των Θνητών. Κατά τον Ιερώνυμο, είναι έμβλημα της Ανάληψης και της προσευχής. Με μεγάλη ευρύτητα, θεωρήθηκε το πουλί που πετάει ψηλότερα από κάθε άλλο και συνεπώς εκφράζει καλύτερα την ιδέα της θείας Βασιλείας. Συμβολίζει το πνεύμα, την ανάληψη, τη Δευτέρα Παρουσία, όπου ρίχνει τους καταδικασμένους έξω από τη φωλιά. Πίστευαν ότι ο αετός ανανεώνει το πτέρωμα του πετώντας προς τον ήλιο και μετά βουτώντας προς τη θάλασσα, γι' αυτό συμβόλιζε την ανάσταση και τη νέα ζωή στο βάπτισμα. Το πιάσιμο του φιδιού στα νύχια του, είναι η νίκη πάνω στην αμαρτία. Αποτελεί έμβλημα του απόστολου Ιωάννη και στο Τετράμορφο αντιπροσωπεύει τον Ιωάννη Ευαγγελιστή, τον φύλακα του πυρός. Αντιπροσωπεύει την έμπνευση των ευαγγελίων, γ αυτό χρησιμοποιείται στο αναλόγιο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Έχουν αναφερθεί πολλά στοιχεία για το θεολογικό συμβολισμό των τριών ζώων και υπάρχουν ακόμα περισσότερα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Το τέταρτο στοιχείο της προσωπικότητας, το ανθρωπόμορφο, που έχει σχέση με το θάνατο και την αναγέννηση χρειάζεται ξεχωριστή μελέτη. Από όσα είδαμε βγαίνει το συμπέρασμα, αφ' ενός της ηλιακής προέλευσης και αφ' ετέρου της διπλής όψης, μια και βρισκόμαστε στον κόσμο του δυαδισμού. Η εναρμόνιση των δύο τάσεων αρσενικών - θηλυκών ή ηλιακών - σεληνιακών είναι το ζητούμενο, για τη δική μας πορεία. Η εναρμόνιση των τεσσάρων στοιχείων γίνεται ορατή, συμβολικά, στο άλλο αρχαίο και μεγάλο σύμβολο του σταυρού, που απεικονίζει την ανάπτυξη του κύβου της προσωπικότητας. Έτσι θα τοποθετήσουμε τον ταύρο στην βάση του σταυρού, το -Τ- είναι το σημείο του σταυρού, για να στηρίζει το σύμβολο. Στην αριστερή πλευρά βρίσκεται ο λέων της δικαιοσύνης , στα δεξιά ο αετός της βασιλείας και στην κορυφή ο θάνατος, ο νικημένος από τον εσταυρωμένο, από τον αμνό τον θυσιασμένο για τη Χάρη και τη Δόξα του Ενός θεού πάντων των θρησκειών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Λεξικό συμβόλων Juan Eduardo Cirlot

Λεξικό συμβόλων J. Cooper

Βίβλος του αποκρυφισμού Ε. Π. Μπλαβάτσκυ

Εγκυκλοπαίδεια του εσωτερισμού Π. Γράβιγγερ