Υπάρχουν ολόκληρα βιβλία που μιλούν για όλα αυτά τα στοιχεία καλλιέργειας και φροντίδας των Μπονσάι, καθώς και για τα διάφορα στυλ, στα οποία μπορεί να διαμορφωθεί το σχήμα ανάπτυξής τους, αλλά σ’ αυτό το σύντομο άρθρο θα περιοριστούμε στα πιο βασικά. Από παλιά παρουσιάστηκε η ανάγκη να ταξινομηθούν τα Μπονσάι σε μερικά βασικά στυλ ή ομάδες, με σκοπό να μπορούν να περιγραφούν πιο κατάλληλα ως προς τη σχέση με το φυσικό πρότυπό τους. Αυτές οι αρχικές ομάδες είναι σήμερα γνωστές ως τα κύρια κλασσικά στυλ. Υπάρχουν γύρω στα 30 αναγνωρισμένα στυλ, αλλά τα πιο βασικά και συνηθισμένα είναι τα εξής:

1- Το τυπικό όρθιο, που είναι κατακόρυφο, με τριγωνικό περίγραμμα. Είναι το στιλ με τους περισσότερους κανόνες και περιορισμούς. Για παράδειγμα, το πρώτο κλαδί πρέπει να ξεκινήσει από τη βάση στο 1/3 του συνολικού ύψους του Μπονσάι, η διάταξη των κλαδιών πρέπει να είναι κωνική και με σαφώς καθορισμένες αποστάσεις μεταξύ τους κ.λ.π.

2.- Το άτυπο όρθιο χαρακτηρίζεται από ένα σχήμα σαν ελαφρό "S" στον κορμό, με κλίση ανάμεσα στις 10 με 20 μοίρες από την κάθετη. Αυτό το γεγονός επιτρέπει μεγαλύτερη ελευθερία σχεδιασμού και αποδέσμευση από τους πολύ αυστηρούς κανόνες του τυπικού όρθιου στυλ. Υπάρχει όμως ένας χρυσός κανόνας: να μην ξεκινούν ποτέ κλαδιά από το εσωτερικό μέρος των καμπυλών του κορμού. Η γενική σιλουέτα του δέντρου πρέπει επίσης να είναι κωνική.

3.- Το επικλινές, που ονομάζεται έτσι για τη γενική έντονη κλίση του δέντρου, μεταξύ 40 και 45 μοίρες από την κάθετη. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό το στυλ είναι να φαίνεται στην επιφάνεια του εδάφους μία γερή και απλωμένη ριζική βάση, για να μη δώσει την εντύπωση της αστάθειας. Τα κλαδιά του δεν πρέπει να έχουν κλίση προς τα πάνω, αλλά καλύτερα να κλίνουν ελαφρώς προς τα κάτω.

4.- Το στυλ "καταρράκτης", με την παραλλαγή του "ημικαταρράκτη", είναι πολύ παλιό κινέζικο στιλ και το εμπνεύστηκαν από τα δέντρα που μεγαλώνουν σε γκρεμούς και στα κοιλώματα των βράχων. Πρέπει να έχει ένα κοντό κωνικό κεφάλι, αλλά μ’ έναν κορμό αρκετά χοντρό, καμπυλωμένο όσο το δυνατόν πιο κοντά στο χείλος της γλάστρας, με τα κλαδιά του να πέφτουν κάτω από το επίπεδο του χώματος. Αν όμως παραμένει οριζόντια, παράλληλα με το έδαφος, ονομάζεται "ημικαταρράκτης". Η ευαισθησία και η μαγεία που περικλείει αυτό το στυλ το κάνουν ένα από τα δυσκολότερα αλλά και συγχρόνως από τα πιο όμορφα.

5.- Το "ανεμοδαρμένο"  στυλ προσπαθεί να αναπαράγει το οπτικό αποτέλεσμα ενός δέντρου που το δέρνουν συνεχώς οι δυνατοί άνεμοι. Η καμπύλωσή του εκφράζει την επιμονή του να επιβιώσει πέρα από κάθε δυσκολία. Ο κορμός και τα κλαδιά του έχουν την κλίση τους προς μία μόνο κατεύθυνση, αυτήν του ανέμου. Ένα τέτοιο Μπονσάι είναι ένα σύμβολο δύναμης και επιμονής μπρος στις αναποδιές της ζωής.

6.- Το "λογοτεχνικό" είναι επίσης από τα παλαιότερα και δυσκολότερα στυλ. Δημιουργήθηκε από μερικούς λόγιους "μανδαρίνους" της κινέζικης αυλής, όταν αηδιασμένοι από την παρακμή της εποχής (4ος -5ος αι. μ.Χ.), έφυγαν μοναχοί στα βουνά για να αποκαταστήσουν την επαφή τους με τη φύση, την αγνότητα και το θείο και να περάσουν εκεί τα τελευταία χρόνια της ζωής τους. Η προτίμησή τους ήταν τα μοναχικά δέντρα, μεγαλωμένα σε απόκρημνα μέρη, με ασυνήθιστα χαρακτηριστικά λόγω των υπερβολικά σκληρών κλιματολογικών συνθηκών. Το κύριο σημείο σ’ ένα τέτοιο Μπονσάι είναι οι λεπτές συστροφές του κορμού, ο οποίος έχει ελάχιστο φύλλωμα, ίσα-ίσα για να φαίνεται ότι είναι ζωντανό.

7.- Το στυλ του σχισμένου κορμού δεν ακολουθεί κανέναν προδιαγραμμένο κανόνα σχεδιασμού. Ο σχισμένος κορμός δίνει την εντύπωση μεγάλης ηλικίας, αλλά απαιτεί πολλή προσοχή από τον καλλιτέχνη για να αποφύγει να σαπίσει το νεκρό ξύλο.

8.- Το στυλ με εκτεθειμένες ρίζες (παραλλαγή οι ρίζες πάνω σε βράχο) είναι επίσης από τα πιο εντυπωσιακά. Οι ρίζες αναπτύσσονται ελεύθερα πάνω στο έδαφος, θυμίζοντας εκείνα τα μεγάλα τροπικά δέντρα που φυτρώνουν σε βάλτους, με ρίζες που υψώνονται πάνω από το επίπεδο του εδάφους και του νερού.

9.- Το στυλ "σκούπα" είναι επίσης πολύ κλασικό, αλλά και πολύ φυσικό, γιατί τα περισσότερα δέντρα στη φύση υιοθετούν αυτό το σχήμα. Ο κορμός είναι ίσιος και τα κλαδιά τακτοποιούνται προς τα πάνω σαν μία ανάποδη σκούπα. Εδώ η κύρια γοητεία είναι το λεπτεπίλεπτο πλέγμα των κλαδιών, που κυρίως το χειμώνα στα φυλλοβόλα δέντρα μπορεί να δείχνει πανέμορφο.

10.- Το στυλ του διπλού, τριπλού ή πολλαπλού κορμού, που αποτελείται από 2, 3 ή περισσότερους κορμούς, οι οποίοι ενώνονται στη βάση. Δεν πρέπει να έχουν την ίδια διάμετρο ούτε το ίδιο ύψος. Αν η διαφορά μεταξύ τους είναι μεγάλη, ονομάζονται "πατέρας και γιος/γιοι", αν είναι μικρή, "μητέρα και κόρη/κόρες".

11.- Το συνδεμένο από τις ρίζες, όπου υπάρχουν μερικά ατομικά δέντρα σε ομάδα αλλά η ρίζα τους είναι κοινή. Αυτό το στυλ μοιάζει μ’ εκείνο σε ομάδα, με τη διαφορά ότι τα δέντρα δεν είναι πραγματικά ανεξάρτητα.

Τέλος, υπάρχουν τα διάφορα στυλ σε ομάδα, σαν τοπία, σαν μικρό άλσος ή δασάκι, από μερικά δεντράκια που δίνουν την εντύπωση ενός μακρινού δάσους ή τοπίου. Τα δέντρα πάντα υπάρχουν σε μονό αριθμό, γιατί οι ζυγοί στην Κίνα και στην Ιαπωνία θεωρούνται αριθμοί της κακοτυχίας, και συγκεκριμένα το 4 είναι ο αριθμός-σύμβολο του θανάτου. Αυτά είναι πολύ δύσκολα στιλ για τους αρχάριους, λόγω της περιπλοκότητας στη χρήση της προοπτικής και της οπτικής για να πετύχουμε το σωστό αισθητικό αποτέλεσμα.

Αλλά από όλες αυτές τις αρετές και τις διδασκαλίες που μπορεί να μας προσφέρει ένα Μπονσάι, ίσως μία είναι αυτή που ξεχωρίζει. Η τέχνη του Μπονσάι μας δίνει την υπομονή, μία αρετή που σήμερα χρειάζεται ιδιαιτέρως σ’ αυτήν την κοινωνία της βιασύνης, του "όλα fast". Η υπομονή είναι μια αρετή που μας κάνει να γινόμαστε καλύτεροι και ανώτεροι κάθε μέρα, γιατί δεν περιμένουμε τα γρήγορα αλλά εφήμερα αποτελέσματα που επιδιώκει ο σύγχρονος κόσμος. Η προσπάθειά μας είναι συνεχόμενη, χωρίς να υποκύπτουμε σε απογοητεύσεις, χωρίς να κάνουμε ποτέ ούτε βήμα πίσω στα ήδη κατακτημένα. Οι Κινέζοι βουδιστές έλεγαν ότι η υπομονή είναι το κλειδί για τη Νιρβάνα, το κλειδί για την Ευδαιμονία. Και ίσως εξαιτίας αυτής της έλλειψης υπομονής και επιμονής να υπάρχουν σήμερα τόσοι άνθρωποι  δυστυχισμένοι στον πλανήτη μας. Η Τέχνη του Μπονσάι μπορεί λοιπόν, όπως έκανε και πριν από αιώνες στην Ανατολή, να βοηθήσει το σύγχρονο άνθρωπο να εναρμονιστεί καλύτερα με τη φύση και να γίνει πιο ευτυχισμένος, αναπτύσσοντας πολλές αρετές.