Αναζητώντας εσωτερικά στοιχεία στο Χριστιανισμό ξεκινάμε από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Υπάρχουν οι απόψεις πως η ζωή του είναι απλώς ένα σύνολο από θρύλους, ενώ πραγματικά δεν υπήρξε ή αντίθετα πως ήταν ένα απλό ιστορικό πρόσωπο χωρίς συμβολική ή μυθική διάσταση. Ένα τόσο μεγάλο θρησκευτικό ρεύμα είναι αδύνατο να μην έχει ιδρυτή. Από την άλλη η ζωή του Ιησού ανταποκρίνεται τόσο πολύ στους αρχαίους μύθους των αρχετυπικών Ηλιακών Ηρώων και σωτήρων που δεν μπορούμε ούτε αυτό να το αγνοήσουμε.

Η γενική πλοκή των μύθων αυτών έχει ως εξής:

• Η γέννηση προλέγεται από προφητείες και συμβαίνει σε μια εποχή δύσκολη, σκοτεινή (συνήθως Χειμερινό Ηλιοστάσιο) Θα γίνει μετά από άμωμη σύλληψη και θα γίνει δεκτή με αγαλλίαση από μάγους ή ιερείς.

• Η παιδική ηλικία είναι γεμάτη κινδύνους ή διωγμούς. Το σκοτάδι θα προσπαθήσει να εξοντώσει το Φως που γεννήθηκε

• Ακολουθούν εξορία - δοκιμασίες όπου ο Ήρωα πάντα θριαμβεύει.

• Ακολουθεί η διδασκαλία, το έργο του γενικότερα.

• Ονομάζεται θεραπευτής,, Σωτήρας, Ελευθερωτής.

• Θάνατος, ανάσταση, ανάληψη στους Ουρανούς.

Η άμωμη σύλληψη και η στιγμή που έγινε η γέννηση του Χριστού, του «Ήλιου της Δικαιοσύνης» ή πιο σωστά επιλέχτηκε τελικά γι' αυτή είναι πολύ σημαντική. Στις 25 Δεκεμβρίου. Είναι η κλασική ημ/νία γέννησης των θείων βρεφών, όπως του Μίθρα και του Ώρου. Τη στιγμή που υπάρχει το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και μετά τη μέρα με το μεγαλύτερο σκοτάδι, γεννιέται η ελπίδα, το φως.. Πριν ξημερώσει εκείνη η μέρα είναι που το σημείο της Παρθένου υψώνεται πάνω από τον ορίζοντα «δίνοντας έπειτα γέννηση» στον Ήλιο. Είναι η αναπαράσταση στη γη αυτού που συμβαίνει στον ουρανό. Η Παρθένος Μητέρα του θείου βρέφους είναι η αρχετυπική μορφή που για χιλιάδες χρόνια συναντάμε με τόσα ονόματα, Η Ίσιδα που κρατάει τον Ώρο η Ντεβάκι τον Κρίσνα, η Μάγια τον Βούδα, η Ιστάρ τον Ταμμούζ.

Ο Ιησούς γεννιέται σε ένα σπήλαιο, μυητικό σύμβολο. Πάντα τα σπήλαια χρησιμοποιήθηκαν σαν κατοικίες ή καταφύγια θεών, και χώροι όπου μακριά από τα βέβηλα μάτια τελούνταν η μύηση, η 2η γέννηση. (Ο ίδιος ο Ιησούς στη συνομιλία του με τον Νικόδημο, λέει πως «αν δε γεννηθεί κανείς άνωθεν, δε θα μπορέσει να δει τη βασιλεία του Θεού»)

Η Γέννηση δεν αποτελεί το μόνο μυητικό στάδιο στη ζωή του Ιησού. Επόμενος σημαντικός σταθμός είναι η βάπτιση στον Ιορδάνη «με Ύδωρ και Πνεύμα». Το Αγνό φως του Πατρός τον φωτίζει.

Το σκοτάδι συνεχίζει να τον κυνηγάει με τη μορφή του πειρασμού στην έρημο. Όλοι οι θεάνθρωποι ή ήρωες δοκιμάζονται. Ο Ηρακλής διαλέγει την Αρετή από την κακία, ο Βούδας δοκιμάζεται κι αυτός από τον Μάρα - πειρασμό. κ.ο.κ. Ο Πειρασμός δα τον δοκιμάσει προκαλώντας τον να χρησιμοποιήσει για όφελός του τη δύναμή του. Ο Χριστός είναι νικητής

Ακολουθεί η Μεταμόρφωσή του στο αντίστοιχο Όρος και η συνάντησή του με τον Μωυσή και τον Ηλία τους αντιπροσώπους του Νόμου και της προφητείας. Οι 3 μαθητές του μπόρεσαν να τον δουν εκεί σαν αυτό που πραγματικά ήταν, τέλειος άνθρωπος, πλήρως θείος. Ήταν μια αποκάλυψη.

Η Σταύρωση, η τελική θυσία η κάθοδος στον Άδη και η ανάσταση είναι τα επόμενο στάδια για κάθε Ηλιακό Ήρωα. Ο Όσιρις, ο Ταμμούζ, Άδωνις ο Άτις, ο Προμηθέας, ο Διόνυσος, ο Ζωροάστρης, ο Ασκληπιός, ακόμη κι ο Κετζαλκοάτλ των Αστέκων πεθαίνουν κι ανασταίνονται την Άνοιξη. Στις περισσότερες περιπτώσεις σταυρωμένοι. Ο Χριστός πεθαίνει την Εαρινή Ισημερία, στο ζωδιακό του Κριού. Ο Αμνός (μορφή του Κριού) είναι από τα κυριότερα σύμβολά του. Μάλιστα έφτασε να αναπαριστάνεται συχνά ως αμνός πάνω στο σταυρό ως και το 680 μ.Χ. Ο Άττις ο θυσιασμένος θεάνθρωπος της Φρυγίας παριστάνεται σαν σταυρωμένος με έναν αμνό στα πόδια του.

Το πρότυπο του σταυρωμένου ανθρώπου ανάμεσα στον ουρανό και τη γη, το πνεύμα και την ύλη είναι ο Λόγος ο ίδιος που αναφέρει ο Πλάτωνας πως μοιάζει σαν Σταυρός μέσα στο Σύμπαν. Η θυσία του Πνεύματος που εισχωρεί στην ύλη, θυσιάζεται, την διαποτίζει με τη ζωή του, την εξαγνίζει. Αυτά ενσαρκώνονται έως και την υλική σταύρωση όπου ο ιστορικός Χριστός ενσαρκώνει το μύθο, νικάει το θάνατο.

Ο υποψήφιος στη Μύηση στα χιλιόχρονα Μυστήρια περνούσε αυτή τη διαδικασία. Όταν τον άγγιζε η λόγχη ή ο θύρσος εγκατέλειπε το σώμα του κι έπεφτε σε ληθαργικό ύπνο μέσα σε σαρκοφάγο για 3 ημέρες. Όταν επέστρεφε είχε ενδυθεί το «Σώμα της Μακαριότητας», αποκτώντας νέες ιδιότητες και δυνάμεις, όντας ξανά- γεννημένος. Ο απόστολος Παύλος στην επιστολή προς Κορινθίους αναφέρει πως ο Χριστός ήταν «η πρώτη συγκομιδή» και «η απαρχή των κεκοιμημένων». Ο Χριστός έχει αυτή την όψη , αυτή που βρίσκεται μέσα μας. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να ζει ώστε ο Χριστός να γεννηθεί και να αναπτυχθεί μέσα του, όντας εν δυνάμει ο ίδιος.

Ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα για το Θεσμό των Μυστηρίων: Αναφέρει ο Παύλος στους Κορινθίους: «Κι εγώ αδερφοί δεν μπόρεσα να σας μιλήσω σαν σε ανθρώπους πνευματικούς, αλλά σαν σε σαρκικούς, σαν σε νήπια εν Χριστώ. Γάλα σας πότισα κι όχι τροφή στερεή. Γιατί δεν ήσασταν αρκετά δυνατοί για να τη δεχτείτε... Κατά τη χάρη του Θεού, που μου δόθηκε, έθεσα το θεμέλιο σαν σοφός αρχιτέκτων... Δεν ξέρετε ότι είστε ο ναός του Θεού και το Θείο Πνεύμα κατοικεί μέσα σας... Έτσι θα πρέπει να μας θεωρούν σαν υπηρέτες του Χριστού και Οικονόμους των Μυστηρίων του Θεού.»

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρινός είναι από τους Κυριότερους Πατέρες της Εκκλησίας. Μαθητής και δάσκαλος της Ελληνικής φιλοσοφίας , βαθύς γνώστης του Πυθαγορισμού, του Πλατωνισμού και Στωικισμού, λειτούργησε σαν γέφυρα μεταξύ αυτών και άλλων αρχαίων γνώσεων, καθώς και των Μυστηρίων με το Χριστιανισμό. Αναφέρει στο έργο του «Στρωματείς»: «τα Μικρά Μυστήρια, που αποτελούν τη βάση για την εκπαίδευση και την προετοιμασία του επόμενου βαθμού. Ακ9λουθούν τα Μεγάλα Μυστήρια. Ύστερα απ΄ αυτά δεν απομένει πλέον τίποτε να γνωρίσει κανείς μέσα στο Σύμπαν...» Κι αλλού: «Ο Κύριος μας επέτρεψε να κοινοποιήσουμε τα θεία αυτά Μυστήρια, και το Άγιο Φως, σ΄ αυτούς που είναι άξιοι να τα δεχτούν. Δεν αποκάλυψε βέβαια στα πλήθη εκείνο που δεν ανήκει στα πλήθη... Τα μυστικά πράγματα κοινοποιούνται προφορικά και όχι γραπτά και ο Θεός κάνει το ίδιο... Αλλά η μεταβίβαση αυτή θα γίνεται λιγότερο με λόγια και περισσότερο με τη μυστική σημασία τους.»

Ο μαθητής του Ωριγένης που κινήθηκε στην ίδια γραμμή αναφέρει: « Ο Θεός - Λόγος στάλθηκε στους αμαρτωλούς σαν ένας γιατρός, αλλά στους αγνούς και μη αμαρτάνοντες πλέον, σαν ένας Διδάσκαλος των Θείων Μυστηρίων». Κι αλλού απαντώντας στις κατηγορίες του Κέλσου εναντίον του Χριστιανισμού λέει, μεταξύ άλλων: «Αν ωστόσο, ορισμένες διδασκαλίες του Χριστιανισμού, απρόσιτες στις μάζες αποκαλύπτονται μόνο μετά την κατανόηση της εξωτερικής διδασκαλίας, το πράγμα αυτό δε συμβαίνει κατ΄ εξαίρεση μόνο με το Χριστιανισμό, εφόσον το συναντούμε και στα συστήματα των φιλοσόφων, όπου ορισμένες αλήθειες φέρονται σαν εξωτερικές και άλλες εσωτερικές. Ξέρουμε ότι ανάμεσα στους μαθητές του Πυθαγόρα υπήρχαν εκείνοι, που έπρεπε να αρκούνται να ακούσουν μόνο όσα τους έλεγαν, ενώ άλλοι μπορούσαν να εκπαιδεύονται μυστικά σε διδασκαλίες μη ανακοινώσιμες σε αυτιά βέβηλα, κι ελάχιστα προετοιμασμένα. Άλλωστε αν τα Μυστήρια, που λειτουργούσαν παντού, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε μέρη Βαρβαρικά, δεν παύουν να είναι, για τον λόγο αυτό, άξια σεβασμού»

3 κέντρα

Ο ίδιος, όπως και ο Κλήμης μελέτησαν σε βάθος του συμβολισμούς των Αιγυπτίων, των Πυθαγορείων, των Εβραίων, και γενικότερα την Ελληνική φιλοσοφία. Λέει ο Κλήμης: «Μερικοί θεωρώντας τον εαυτό τους ιδιαίτερα προικισμένο, δεν θέλουν ν ΄ασχοληθούν ούτε με τη φιλοσοφία, ούτε με τη λογική. Αλλά τι λέγω! Δεν θέλουν να μάθουν ούτε τις φυσικές επιστήμες. Δε ζητούν παρά μόνο την πίστη και τίποτε περισσότερο... Ονομάζω αληθινά πεπαιδευμένο εκείνον που μπορεί να ανακαλύψει μέσα σε όλα τα πράγματα την αλήθεια, έτσι ώστε, δανειζόμενος από τη γεωμετρία, τη μουσική, τη γραμματική, τη γραμματική και τη φιλοσοφία τα στοιχεία εκείνα που του ταιριάζουν, να μπορεί να προστατεύει την πίστη από επιθέσεις... Πόσο είναι αναγκαίο στον άνθρωπο που πρέπει να συμμετέχει στη θεία δύναμη, να μπορεί να χειρίζεται με τη φιλοσοφική μέθοδο τα πνευματικά θέματα.»

Αντίστοιχες ήταν οι αντιλήψεις, κυρίως ως προς την Πλατωνική φιλοσοφία. και του συνεχιστή του Ωριγένη Ευσέβιου, του πατέρα της Εκκλησιαστικής ιστορίας. Από τους επόμενους σημαντικούς Πατέρες, ο Μέγας Αθανάσιος δεν δέχτηκε τις φιλοσοφικές επιρροές των προκατόχων του, και τις διαχώρισε από το χριστιανικό δόγμα Ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός και ο Γρηγόριος ο Νύσης επηρεάστηκαν από τη γραμμή του Αθανάσιου, μελέτησαν όμως βαθιά τη φιλοσοφία κι ο καθένας τη συνέδεσε με το δικό του τρόπο με το χριστιανικό δόγμα. Τον 5ο τα έργα του ψευδο - Διονύσιου του Αρεοπαγίτη (κάποιοι θεωρούν πως ήταν ο νεοπλατωνικός Πρόκλος) ανανεώνουν το πνεύμα του Εσωτερικού Χριστιανισμού των πρώτων Πατέρων. Ο Μάξιμος ο Εξομολογητής συνεχίζει πάνω σε αυτή τη γραμμή, ενώ ο Εριγένης την μεταφέρει στη Δύση. Είναι αναγκαίο να αναφέρουμε πως από τους Πατέρες της Δύσης ξεχωρίζει ο Άγιος Αυγουστίνος θα άξιζε όμως ξεχωριστής αναφοράς το βαθύ έργο του καθώς και της πορείας του Χριστιανικού μυστικισμού στη δύση.

Μια σημαντική περίπτωση στα πλαίσια του Εσωτερικού Χριστιανισμού είναι ο ασκητισμός , άξιος συνεχιστής των προκατόχων του ασκητών Ορφικών, Νεοπυθαγορείων και Νεοπλατωνικών καθώς και των Κυνικών φιλοσόφων. Παρόλο που η φιλοσοφία και μυστικισμός ένωσαν τη νέα θρησκεία με τον παλιό κόσμο και το Βυζάντιο με τη Δύση, μετά τον 5ο αιώνα σε γενικές γραμμές παραγκωνίζονται. Κυριότερες εξαιρέσεις οι μυστικιστές Ησυχαστές του 9ου και 10ου αι. και ο Φιλόσοφος Πλήθωνας Γεμιστός.

Ο Χριστιανισμός λοιπόν φαίνεται πως δεν είναι ένα εξωτερικό δόγμα μόνο. Πίνει από τα νερά της μίας Αλήθειας όπως και τόσες άλλες θρησκείες. Η ομοιότητά του με αυτές όχι μόνο δεν τον υποβιβάζει αλλά επιβεβαιώνει την αλήθεια και την αυθεντικότητά του. Ακόμη περισσότερο συντελεί σε αυτό η εσωτερική του όψη συνδεδεμένη με τα Αρχαία Μυστήρια. Ο Θεός και το μυστικιστικό βίωμα δεν είναι πατέντα ούτε κτήμα κανενός μισαλλόδοξου ή φανατικού. Αντίθετα η ειλικρινής και ανοιχτόμυαλη αποδοχή του διαφορετικού είναι ένα βασικό συστατικό του «αγαπάτε αλλήλους».

Βιβλιογραφία

ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Ιγν. Μοσχάκης. Εκδ. Ιωάννη Σιδέρη Αθήνα 1906

Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ Annie Besant. Θεοσοφικές Εκδόσεις Αθήνα 1982

ΑΠΟ ΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΟ ΓΟΛΓΟΘΑ Αλίκης Μπέιλυ. Εκδόσεις, Lusis Press., Αθήνα 1976

ΣΤΡΩΜΑΤΕΙΣ, Κλήμης ο Αλεξανδρινός εκδ. Πύρινος Κόσμος , Αθήνα 1995.

ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ