Οι Σχολές των Φιλοσοφικών Πολεμικών Τεχνών ονομάζονταν και Εσωτερικές Σχολές, γιατί είχαν τον υψηλό και υπερβατικό στόχο, που ήταν η κατάκτηση της σοφίας από τους ασκούμενους μαθητές ή αλλιώς το φτάσιμο στη φώτιση. Οι Εσωτερικές Σχολές διέφεραν πολύ από τις λεγόμενες εξωτερικές, που εξυπηρετούσαν τους περισσότερους ασκούμενους στα απλά και βασικά στοιχεία των Πολεμικών Τεχνών: βασική εκπαίδευση  σε κάποιο «παραδοσιακό» στυλ, απόκτηση φυσικής δύναμης και αυτοάμυνα.

Οι μαθητές των Εσωτερικών Σχολών είχαν στόχο να φτάσουν μέχρι την ανώτερη βαθμίδα, μέχρι τη γνώση, που  στο τέλος γίνεται σοφία. Για να το πετύχουν αυτό περνούσαν από το πρώτο στάδιο της κίνησης-ισορροπίας ή συμβολικά την «αίθουσα της άγνοιας». Στη συνέχεια περνούσαν στο δεύτερο στάδιο, της εσωτερικής ενέργειας  ή συμβολικά την ονομαζόμενη «αίθουσα της μάθησης».

Έτσι λοιπόν η διαδικασία της μαθητείας ξεκινούσε από τη στιγμή που ο ενδιαφερόμενος δήλωνε την πρόθεση να ακολουθήσει το δρόμο των πολεμικών τεχνών. Τότε περνούσε την πρώτη μικρή δοκιμασία, που για ορισμένους ήταν μεγάλη, γιατί δεν γίνονταν όλοι δεκτοί αμέσως. Παραδείγματα έχουμε πολλά κατά την είσοδο σε κάποιο μοναστήρι Σαολίν, όπου έμεναν για πολλές μέρες χωρίς φαγητό και εκτεθειμένοι στις εκάστοτε καιρικές συνθήκες. Κάποιοι έφτασαν ακόμη και να ακρωτηριάσουν κάποιο μέλος τους, για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των δασκάλων και να τους δεχτούν ως μαθητές. Η εκπαίδευση ξεκινούσε με απλά πράγματα, που ήταν στο πλαίσιο της υπηρεσίας στο κοινό καλό, στον δάσκαλο, στον ιππότη ή στο βασιλιά, ανάλογα την περίπτωση. 

Μας είναι αρκετά γνωστό πως ήταν το σύστημα εκπαίδευσης των ιπποτών το μεσαίωνα. Πριν γίνει κάποιος ιππότης στην υπηρεσία του βασιλιά, ήταν στην αρχή ιπποκόμος, δηλαδή εκπαιδευόταν από τους άλλους ήδη ιππότες και τους υπηρετούσε, λαμβάνοντας μέρος στις μάχες με το να μεταφέρει και να προετοιμάζει τα όπλα του ιππότη του.

Την ίδια διαδικασία ακολουθούσαν οι πολεμιστές στην εκπαίδευσή τους, όπως αναφέρεται στην Πολιτεία του Πλάτωνα, όπου από νωρίς οι νεαροί υποψήφιοι πολεμιστές πήγαιναν σε κάποιες μάχες, αλλά μόνο από μακριά, για να μεταφέρουν τα όπλα και να μάθουν από αυτούς που είχαν περάσει τα στάδια της εκπαίδευσης και βρίσκονταν μέσα στη μάχη.

Αφού γίνονταν αποδεκτοί οι υποψήφιοι σε ένα τέτοιο εσωτερικό σύστημα εκπαίδευσης, περνούσαν όπως είπαμε στη φάση της υπηρεσίας. Εκεί ξεκινούσε και η εκπαίδευση στη σωματική αντοχή και δεξιοτεχνία, όπως επίσης και μια ψυχολογική εκπαίδευση. Με αυτούς τους τρόπους ο μαθητής έπρεπε να διαμορφώσει έναν αδιάβλητο χαρακτήρα, που να αντέχει σε σκληρές και δύσκολες καταστάσεις, χωρίς να λυγίσει ή να οπισθοχωρήσει ούτε ένα λεπτό.

Έτσι ο μαθητής ανέπτυσσε μια δύναμη που σιγά σιγά γίνονταν εσωτερική και θα τον έκανε άξιο μπροστά στον δάσκαλό του ή τον ιππότη-βασιλιά και επίσης άξιο να κατέχει μια θέση ανάμεσα  σε συμπολεμιστές και να διεξάγει μαζί τους δίκαιους πολέμους. 

Αξιόλογο είναι το παράδειγμα της Φάλαγγας των Σπαρτιατών, που ήταν αδιαπέραστη, γιατί ο κάθε πολεμιστής προστάτευε με την ασπίδα του τον διπλανό του και γενικότερα η εκπαίδευσή τους που ήταν «σκληρή» εξωτερικά, ενώ παράλληλα ανέπτυσσε τα ευγενέστερα εσωτερικά στοιχεία. Οι Σπαρτιάτες αφιερώνονταν στην πολεμική τέχνη, για αυτό ήταν και ανίκητοι, όμοια και οι Σαμουράι με την αυστηρή τήρηση του ηθικού κώδικα Μπουσίντο. Από μικρή ηλικία ξεκινούσε η εκπαίδευση στις πολεμικές τέχνες, για αυτούς που είχαν επιλέξει ή τους είχαν επιλέξει να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο. Στην όλη πορεία της εκπαίδευσης το σημαντικότερο ρόλο έπαιζε η διαμόρφωση του χαρακτήρα του υποψήφιου.

Ως μοντέλο του καλύτερου πολεμιστή έπρεπε να έχουν έναν μυθικό ήρωα, όπως ο Αχιλλέας, ο Αινείας, ο Ηρακλής, ο Θησέας και πολλοί ακόμη ήρωες από την παγκόσμια μυθολογία. Για να μπορέσει ο ασκούμενος πολεμιστής να φτάσει αυτά τα πρότυπα των ηρώων, έπρεπε να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη στρατηγική. Ο Ρεϊμόνδος Λουλ, στο βιβλίο Περί Ιπποσύνης, λέει ότι: «Πιο ισχυρός είναι ένας ιππότης από τις αρετές του, παρά από τη γνώση των τεχνικών». Επίσης ο Βούδας είπε ότι: «Μεγαλύτερος πολεμιστής από εκείνον που νικάει χίλιους άνδρες στη μάχη είναι εκείνος ο πολεμιστής που νίκησε τον ίδιο του τον εαυτό».

Τελικά για μια ολοκληρωμένη εσωτερική εκπαίδευση έπρεπε η στρατηγική και η διαμόρφωση του χαρακτήρα, να εναρμονιστούν σε μια ενότητα αρχών και ηθικών αξιών, μαζί με την αποτελεσματικότητα στη μάχη την εσωτερική και την εξωτερική. Με μια τέτοια εσωτερική εκπαίδευση ο πολεμιστής θα έχει κατακτήσει τις αρετές του ήρωα και την εξυπνάδα του μαθητή της σοφίας ή εσωτερικής γνώσης. 

Ο αληθινός πολεμιστής έχει μέσα του τον φιλόσοφο, που πρέπει να προστατεύει και να οδηγεί τους αδύνατους σε κάθε περίπτωση και με φυσικό τρόπο. Η ολοκλήρωση αυτής της εσωτερικής και φιλοσοφικής εκπαίδευσης γεννούν στον πολεμιστή έναν Κώδικα Τιμής* που προστατεύει την αρετή του.

Ίσως σήμερα να είναι δύσκολο να ακολουθήσουμε κώδικες τιμής, γιατί ζούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο, αλλά πιο πολύ γιατί λείπουν οι ηθικές αξίες. Αξίζει όμως να κάνουμε μια προσπάθεια αναβίωσης κάποιων από αυτά τα στοιχεία και τότε ο κόσμος μας θα γίνει έστω λίγο πιο όμορφος, πιο καλός και πιο δίκαιος. Ας προσπαθήσει ο καθένας μέσα από τη δική του πολεμική τέχνη.

* Βλ. Michel Echenique, «O Εσωτερικός Δρόμος των Πολεμικών Τεχνών» (σελ.113 και 148.), Εκδόσεις Νέα Ακρόπολη