Η ημέρα του Θερινού Ηλιοστασίου συνδέθηκε με τη γιορτή του γενεθλίου του Ιωάννη του Προδρόμου, στις 24 Ιουνίου.

Τα έθιμα του Αι-Γιαννιού προέρχονται από τα αρχαία έθιμα των θερινών τροπών του Ήλιου. Γι’ αυτό η γιορτή αυτή ονομάζεται “του Αι-Γιαννιού του Λιοτροπιού”, ή “Λιτροπίου” ή “Λουτρόπου” ή “Αλιτροπιού”. Αυτή την ημέρα πιστεύει ο λαός ότι ο ήλιος “τρέμει και γυρίζει και είναι θαμπερός”. Παλιότερα οι άνθρωποι σηκώνονταν νωρίς για να δουν τον ήλιο που γυρίζει σαν μύλος ή σαν τροχός. Αλλού μάλιστα περίμεναν την ανατολή του ήλιου κι όλη νύχτα έτρωγαν, έπιναν και χόρευαν.

Την παραμονή ανάβουν μεγάλες φωτιές και πηδούν από επάνω τους.Είναι “οι φωτιές του Αι-Γιαννιού”, ίδιες με τις φωτιές που ανάβουν σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, τις φωτιές του Μεσοκαλόκαιρου.  Οι φωτιές αυτές είναι καθαρτήριες και διαβατήριες, δηλαδή επιτρέπουν στους ανθρώπους να μπουν καθαροί και ακμαίοι στο νέο κύκλο ζωής που ξεκινά. Πηδώντας τις φωτιές λένε κάποιες φράσεις, μία από τις οποίες είναι: “αφήνω τον κακό χρόνο και πάω στον καλύτερο”, φράση ανάλογη με την αρχαία:”έφυγον κακόν, εύρον άμεινον”. Κοντά στη φωτιά πλησιάζουν και τα ζώα, για να ευλογηθούν. Στις φωτιές του Αι-Γιαννιού καίνε το μαγιάτικο στεφάνι. Οι στάχτες επίσης σκορπίζονται στα χωράφια και στους κήπους, επειδή έχουν δύναμη αποτρεπτική, θεραπευτική και γονιμοποιητική. 

Ο Αι-Γιάννης λέγεται και “ριζικάρης”, επειδή φανερώνει το ριζικό και “φέρνει τύχες”. Στη Σινώπη έπρεπε από την παραμονή να καθαρίσουν πολύ καλά το σπίτι και να περιμένουν τις τύχες.

Η πιο γνωστή μαντική μέθοδος με την οποία ο άι-Γιάννης φανερώνει το ριζικό είναι ο “Κλήδονας”. Η λέξη είναι η ίδια με την αρχαία “κληδόνα”, αλλά ενώ αυτή δήλωνε τη μαντεία που έβγαινε από κάποια φωνή που ακουγόταν τυχαία, ο σημερινός κλήδονας είναι περισσότερο κληρομαντεία. Αλλοι τρόποι μαντικής είναι η ονειρομαντεία, η τεφρομαντεία (από τις στάχτες της φωτιάς του άι-Γιάννη, η κατοπτρομαντεία, η υδατομαντεία, η σκιομαντεία.

Τέλος, υπάρχει η λαική πίστη ότι η ημέρα του Ηλιοτροπίου ασκεί εξαιρετική επίδραση, ώστε ό,τι μαζεύεται αυτή την ημέρα, και μάλιστα πριν την ανατολή του ήλιου και μεταφέρεται στο σπίτι, ασκεί μαγική επίδραση στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων και στην καρποφορία της γης.

Αξίζει ν’ αναφέρουμε ακόμα και μια άλλη σημαντική γιορτή του Ιουλίου, τη γιορτή του Προφήτη Ηλία. Στις 20 Ιουλίου λοιπόν ανάβουν φωτιές στις κορυφές και θυσιάζονται πετεινοί, έθιμα που δείχνουν ότι αυτός ο άγιος και η λατρεία του προέρχονται από την αρχαία λατρεία του Θεού Ηλίου. Επίσης φωτιές ανάβουν και στις 31 Αυγούστου, την “Κλειδοχρονιά”.