Eίναι ένας από τους μεγάλους δυϊσμούς που εμφανίζονται στο δρόμο της ζωής και τον οποίο η Μάγια αξιοποιεί, για να πραγματοποιήσει το παιχνίδι της με τους ανθρώπους. Το Καλό στον ένα πόλο και το Κακό στον άλλο δίνουν χώρο σε κάποια ενδιάμεσα στάδια, όπου τα πράγματα δεν καθορίζονται ούτε από το ένα ούτε από το άλλο άκρο και είναι εκεί που αναπτύσσεται το παιχνίδι. Το παιχνίδι δεν είναι πια δυνατό, από τη στιγμή που φτάνει σ’ ένα τελικό και καθοριστικό στάδιο.
Ωστόσο, το Καλό και το Κακό στην απολυτότητά τους, όπως τα συλλαμβάνουν οι άνθρωποι, δεν υπάρχουν. Πρόκειται για μια νέα φανταστική αντανάκλαση των καθρεφτών της Μάγια, όταν οι άνθρωποι άγονται και φέρονται από το ένα άκρο του δρόμου της ζωής στο άλλο, μέχρι να μπορέσουν ν’ ανακαλύψουν με τη δική τους εμπειρία ότι το πεπρωμένο δε βρίσκεται ούτε στο ένα ούτε στο άλλο άκρο, ότι τα άκρα δεν υπάρχουν κι ότι, όπως πάντα, η ενότητα είναι το τελικό αποτέλεσμα, που βρίσκεται πέρα από τους δεσμούς ή τις πολλαπλότητες που μπορούμε να παρατηρήσουμε.
Δεν υπάρχει απόλυτο Καλό. Δεν υπάρχει απόλυτο Κακό. Πώς θα μπορούσαν να υπάρχουν δύο απόλυτα ταυτοχρόνως; Πώς θα μπορούσε ο κόσμος να κυβερνάται από δύο ίδιες δυνάμεις με αντίθετη έννοια; Μ’ αυτό το κριτήριο ο Θεός είναι τόσο ισχυρός όσο ο τρομερός Διάβολος, και η επίλυση αυτής της αντίθεσης δε θα μπορούσε να κατορθωθεί ποτέ, αν οι δυο δυνάμεις εξισορροπούνταν για πάντα. Γι’ αυτό σήμερα καταλήγει παράλογο το να συλλαμβάνουμε μια παντοδύναμη Θεότητα που είναι ικανή να φέρει σε σύγκλιση όλες τις δυνάμεις του Σύμπαντος.
Από την ανθρώπινη οπτική γωνία -και προσπαθώντας να διατρέξουμε κάπως επιφανειακά τα πέπλα του παιχνιδιού στο οποίο είμαστε μέτοχοι- μπορούμε να συγκρίνουμε το Καλό με την πολικότητα του Πνεύματος και να προσωποποιήσουμε το Κακό με την πολικότητα της Ύλης. Μεταξύ του πόλου του Πνεύματος και αυτού της Ύλης χωρούν άπειρες διαβαθμίσεις του Καλού και του Κακού, που προκαλούν κάποιες ενδιάμεσες αποχρώσεις -τις μοναδικές που γνωρίζουμε- όπου τα πράγματα ποτέ δεν καθορίζονται τελειωτικά.
Κι εδώ υπεισέρχονται τα διαρκή ερωτήματά μας. Η ζωή είναι καλή ή κακή; Ο νους είναι θετικός ή αρνητικός; Το χρώμα είναι καλό η κακό; Η ευσπλαχνία εξυπηρετεί ή δεν εξυπηρετεί; Όλα εξαρτώνται. Τα πράγματα δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Είμαστε εμείς αυτοί που τους προσδίδουμε τέτοιες αξιολογήσεις, σύμφωνα με το πώς τα τοποθετούμε στο ένα ή στο άλλο άκρο της κλίμακάς μας, που πηγαίνει από το πνεύμα στην ύλη, από το Καλό στο Κακό.
Αν χρωματίζαμε με μαύρο και άσπρο χρώμα τα όρια της κλίμακας των αξιών μας, θα διαπιστώναμε με απελπισία ότι στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε αυτά τα καθαρά χρώματα κι ότι δουλεύουμε μόνο με μια εκτεταμένη γκάμα γκρίζων αποχρώσεων, περισσότερο φωτεινών ή περισσότερο σκοτεινών. Όμως εδώ δε χωρούν οι δυϊσμοί. Στον ανώτερο κόσμο του πνεύματος, εκεί όπου είχαμε τοποθετήσει το βασίλειο του Καλού, υπάρχουν κι εκεί αξιολογήσεις. Για το Πνεύμα υπάρχουν στοιχεία που είναι θετικά και άλλα που καταλήγουν να είναι αρνητικά, υπάρχει μια ιδιαίτερη αντίληψη τού τι είναι καλό και τι είναι κακό. Κάτω, στο βασίλειο της Ύλης, τα πράγματα τα βλέπει κανείς ανάποδα. Καλό είναι αυτό που ευνοεί το παιχνίδι της Μάγια και κακό είναι το εντελώς αντίθετο. Κάτω, σ’ αυτόν τον κόσμο όπου η συνείδησή μας περνάει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της, είναι καλή η ποικιλία της πολλαπλότητας και καταλήγει να είναι καλό ακόμα και το άγχος τού να μην μπορούμε να επιλέξουμε μέσα σε τόση ποικιλία.
Το Κακό είναι αυτό που μας αποτραβάει από το κερδοσκοπικό παιχνίδι, το Κακό είναι αυτό που μας χωρίζει από τις αθώες διασκεδάσεις μας με τα αντικείμενα της Μάγια, τα οποία έχουμε φτάσει να πιστεύουμε πως είναι η μόνη δυνατή πραγματικότητα.
Καθώς οι άνθρωποι ζουν παραδομένοι στο πνευματικό ή στο υλικό άκρο, επεξεργάζονται ανάλογα και τις αντιλήψεις τους για τη ζωή. Από εκεί απορρέει η μεγάλη ανομοιογένεια γνωμών για το Καλό και το Κακό, αυτή η απόκλιση που υπακούει στην ανομοιομορφία που παρουσιάζουν οι άνθρωποι στην εξελικτική κλίμακα από την ύλη ως το πνεύμα. Για να φέρουμε σε συμφωνία τους ανθρώπους πάνω σ’ αυτό το θέμα, θα έπρεπε να προάγουμε πιο πριν μια ομοιότητα στις οπτικές τους γωνιές και βασικά στην εξέλιξή τους. Κι αυτό για την ώρα, με τη Μάγια να είναι παρούσα μεταξύ μας, είναι πολύ δύσκολο. Θα συνεχίσουμε λοιπόν να παλεύουμε για Καλό και Κακό, που είναι εντελώς ανόμοια και που κάποιες φορές είναι σε αντίθεση μεταξύ τους και άλλοτε μπορούν ακόμα και να εμπεριέχονται το ένα στο άλλο.
Αν κάποια στιγμή μπορούσαμε να νικήσουμε την ψευδαίσθηση και να συγκρίνουμε ανθρώπινες ιδέες με βάση την πνευματική ταυτότητα όλων των όντων, θα βλέπαμε ότι ουσιαστικά δεν υπάρχει ούτε Καλό ούτε Κακό. Υπάρχει μόνο ένα πράγμα, το Καλό, εκείνο που είναι συγχρόνως το Δίκαιο και το Αναγκαίο, το Τέλειο και το παντοτινό, αυτό που πάντα Είναι, πέρα απ’ όλους τους δυϊσμούς, με τους οποίους αντανακλάται μέσα από τους καθρέφτες της Μάγια...
Από το βιβλίο "Παιχνίδια στον Καθρέπτη"